Jos de Mul. De plaats van de mens in het Symbioceen. Afscheidsrede ter gelegenheid van zijn emeritaat als hoogleraar Wijsgerige Antropologie aan de Erasmus School of Philosophy (EUR), 31 mei 2023. Een verkorte versie verscheen op 7 juli 2023 onder de titel De storm die over de aarde woedt in De Groene Amsterdammer. Zie ook de videoregistratie van de afscheidrede en informatie ovcer de afscheidsconferentie die ter gelegenheid van het emeritaat werd georganiseerd.

Mevrouw de Rector Magnificus,
Mijnheer de Decaan,
Hooggeleerde, zeergeleerde en weledelgeleerde collega’s,
Waarde studenten en promovendi,
Zeer gewaardeerd toehoorders,
Dierbare familie en vrienden,

Jos de Mul. Next Nature. Sublime Landscapes Technological and Natural Sublime.  In: Nakama Yuko and Takenaka Yumi (ed.), An Anthropology of Landscape - On Representations of Nature, Cities and Memories. Tokyo: Sangensha, 2020, 50-77.

The Japanese version appeared in print as ジョス・デ・ムル、「次世代の自然─崇高なる自然科学技術的風景」 仲間裕子、竹中悠美編『風景の人類学─自然と都市、そして記憶の表象』 三元社、2020年, 50-77.

This English version has been published  on the website of Sangensha Publisher.

Abstract

The development of the representation of the landscape in Europe since the 14th century Renaissance can be understood as a mirror of the development of modern and postmodern Western culture as a whole. After sketching the development of landscape representation in modern and postmodern Europe, the article focuses on the theme of sublimity, which, at least since the era of Romanticism, has been inherent to the European experience and representation of the landscape, both in its successive natural and technological manifestation. Against this background, the paper also discusses some striking differences between the European and the Asian landscape.

Keywords : NextNature, Sublimity, Sublime landscapes, European landscape, Asian landscape, natural landscapes, technological landscapes

• DOWNLOAD PDF

Jos de Mul. The Total Turing Test. Robotics from Japanese and European perspectives [Translation of the Japanese original: ジョス・デ・ムル . 総合的チューリング・テスト ─日本的観点およびヨーロッパ的観点からロボティクスを考える─  Ritsumeikan Studies in Language and Culture. Vol.31 (2020), Vol.32, no.2, 95-107.]

It’s a great honor and pleasure to be here again at the Graduate School of Sociology of Ritsumeikan University. I have wonderful memories of my 2016 stay in Kyoto as a guest professor.[1] It was a privilege to work with my Japanese colleagues – especially Yuko Nakama, with whom I have collaborated in the past decade in different projects about landscape and space – and to discuss with the students who attended my course at Ritsumeikan, on the relevance of Greek tragedy for understanding the human condition in our present, high-technological world. During my stay in 2016 I also spent quite some time researching android robotics in the Kansai region. Especially interesting were the visits to the Hiroshi Ishiguro Laboratories in the Advanced  Telecommunications  Research Institute International (ATR) in Kansai Science City.

Although the subjects mentioned – landscape, tragedy, and robotics – seem to be quite diverse, my research in these fields share a comparative approach, bringing in dialogue Eastern and Western, more particularly Japanese and European perspectives in these three domains. In each of these domains we find striking similarities as well as fundamental differences. In my lecture today I hope to demonstrate  this, taking the so-called Turing Test as starting point for a reflection on the similarities and differences of Asian and Western perspectives on and attitudes towards robotics.

Op 21 september 2019 verscheen in Letter & Geest van het dagblad Trouw ter gelegenheid van de twintigste verjaardag van de iconische sciencefiction film The Matrix het essay 'The Matrix. Actueler dan in 1999'.

De oorspronkelijke Matrix Essay Trilogie verscheen in 2003 in NRC ter gelegenheid van de première van de tweede en derde film in de Matrix filmtrilogie.

Kant formuleerde de drie kernvragen van de filosofie: Wat kan ik weten? Wat moet ik doen? Wat mag ik hopen?

De gebroeders Wachowski lijken door deze drie vragen gebiologeerd te zijn in hun Matrix-filmtrilogie.

I Ontologische paranoia. The Matrix: Wat kan ik weten? NRC Handelsblad. Cultureel Supplement, 13 juni, 2003, blz. 21.

II Noodlottige vrijheid. The Matrix Reloaded: Wat moet ik doen? NRC Handelsblad. Cultureel Supplement, 20 juni 2003, blz.27. 

III Posthumane doeleinden. The Matrix Revolution: Wat mag ik hopen? NRC Handelsblad. Cultureel Supplement, 14 november, 2003 blz. 23.

In 2019 publiceerde ik in het dagblad Trouw een voorbeschouwing op het aangekondgde vierde deel:

The Matrix: actueler dan in 1999. Letter & Geest. Trouw, 21 september 2019, 4-8.

Beluister ook het interview voor VPRO Radio Cinema over de Matrix.

Na de premiere van The Matrix Resurrections in december 2021 gaf ik daarover een Engelstalige en Nederlandse talige lezing in respectievelijk Rotterdam en Enschede:

The Matrix IV: Is life a simulation? Lecture Studium Generale Erasmus University. Rotterdam: February 2, 2022, 15:30-17:00. Te zien en beluisteren op YouTube

The Matrix IV: Actueler dan ooit! Studium Generale lezing Universiteit Twente. 26 april 2022. Te zien en te beluisteren op YouTube

De tekst van laastgenoemde lezing zal in maart 2024 verschijnen als hoofdstuk in Welkom in het Symbioceen. Amsterdam: Boom.

Fleur Willemsen. Zij kennen alle geheimen van blockchain. Interview met Jurgen Goossen en Jos de Mul. Nieuwsrubriek Erasmus Universiteit Rotterdam, 21 januari, 2019.

2018 was óók het jaar van de blockchaintechnologie. Niet alleen goudzoekers op zoek naar een bitcoinfortuin maken gebruik van deze technologie, maar ook de overheid waagt zich er langzaamaan aan. Hoe dat precies zit, vertellen blockchainexperts Jurgen Goossens (universitair docent staatsrecht) en Jos de Mul, hoogleraar wijsgerige antropologie.

Geert Maarse. Panic in the Polder. Interview with Jos de Mul. Erasmus Today, March 28, 2017.

Panic in the Polder or how the Netherlands can survive populism. Days before the Dutch elections professor Jos de Mul spoke on Erasmus Studio, presenting his book ‘Paniek in de polder’ (Panic in the Polder) in which he analyses the so called fight between ‘the people’ and ‘the elites’. He also explains the popularity of Donald Trump and Geert Wilders among populist voters. The question is: who are these populists? And is our democracy in crisis?

Jos de Mul. Noble versus Dawkins. DNA Is not the program of the concert of life. Translation of Dutch review, published in the weekly Vrij Nederland

Forty years ago Richard Dawkins’ book The Selfish Gene launched Neo-Darwinism to the general public. It is still as controversial as it was then. Philosopher Jos de Mul examines the case of Dawkins' biggest critic: Denis Noble.

Text: Jos de Mul

Illustration: Siegfried Woldhek

It is forty years since the publication of Richard Dawkins' book The Selfish Gene, published in Dutch as De zelfzuchtige genen. Over evolutie, agressie en eigenbelang. This text of 'orthodox neo-Darwinism’ (Dawkins' own words) sold 1 million copies in more than 25 languages. Probably since Darwin's On the Origin of Species (1859) no other biology book has had such a huge influence both on general public understanding of what it is to be human, and on scientific research, not only in the life sciences, but also in the social sciences and humanities. It is a particularly radical book which with its brilliantly worded message - that organisms are not much more than temporary vehicles for their immortal genes – expresses a reductionist, dramatically deterministic and ultimately nihilistic image of humanity.

Jos de Mul. Transnationalizing tragedy. Comment on Jürgen Habermas' lecture "How Europe faces the challenge of transnationalising democracy". Rotterdam, October 10, 2014.

Dear professor Habermas!

In the past decades, you have been an inexhaustible supporter of the Idea of Europe and of the European Union, as well as a profound analyst of the forces that threaten to undermine the ‘faltering project’ of Europe (to quote the title of the English translation of your book Ach, Europa). In the lecture you gave this afternoon, you focused on one of these threats: the democratic deficit of the European Union.

I fully share your enthusiasm for Europe. Just like you, my enthusiasm is closely connected with my personal history. Born a decade after the Second World War I had the privilege to grow up in a democratic and peaceful European welfare state, which enabled me, moreover, to enjoy the great variety of European culture. However, only in the past ten years, in which I had the opportunity to live and work in the United States and in China for some time, I became fully aware of the fact that I’m not only Dutch, but a European as well.

This does not mean that it is easy to define Europe.  Europe in many respects remains a mythic phenomenon. Even the most basic questions – What is Europe? Where is Europe? When is Europe? and (especially since the Euro crisis that has strongly  undermined the public support of the European Union) Why is Europe? – are very hard to answer.

Jos de Mul. Europa: beter ten halve gekeerd dan ten hele gedwaald. Sociale vraagstukken. 29 december 2014.

In zijn lezing aan de Erasmusuniversiteit op 23 oktober 2014 bepleitte Jürgen Habermas om het democratische tekort in de EU op te heffen door de Europese burger een dubbele soevereiniteit toe te kennen. Filosoof Jos de Mul bracht daar tegenin dat de uitvoering van dit voorstel eerder spanningen zal oproepen dan solidariteit creëren tussen lidstaten en volkeren. We moeten voorkomen de culturele rijkdom van Europa op te offeren aan een neoliberale superstaat.

Net als Habermas hou ik van Europa. Een decennium na het einde van de Tweede Europese Burgeroorlog (WO II) geboren, had ik het geluk op te groeien in een democratische en vreedzame welvaartstaat, die mij in staat stelde de culturele rijkdom van Europa te genieten en te waarderen. Die liefde is alleen maar gegroeid gedurende de periode dat ik in de Verenigde Staten en China woonde en werkte, en ik me voor het eerst ten volle realiseerde dat ik behalve Nederlander ook Europeaan ben. Tegelijkertijd blijft Europa een mythisch fenomeen. Zelfs de meest basale vragen – Wat is Europa? Waar is Europa? Wanneer is Europa? en, in het bijzonder sinds de eurocrisis die de liefde voor Europa bij velen deed verkoelen, Waarom Europa? – zijn niet simpel te beantwoorden. Slechts één ding lijkt boven elke twijfel verheven: in de kern is Europa een moderne versie van de klassieke Atheense democratie. Tegelijkertijd is echter duidelijk dat de Europese democratie én de verworvenheden van de welvaartsstaat stevig onder druk staan. De oorzaak daarvan is een nauwelijks door de Europese natiestaten gecontroleerde, neoliberale markteconomie.

Jos de Mul and Renée van de Vall (eds.) Gimme Shelter: Global Discourses in Aesthetics. Proceedings of an international symposium, organized by the Dutch Aesthetic Federation and the International Association of Aesthetics. Amsterdam, October 8-10, 2009. Online publication International Association of Aesthetics.

Jos de Mul. Vrijheid en identiteit: een strijdige harmonie. Gastcolumn voor Nationaal Comite Nationaal Comité 4 en 5 mei, 2009 (http://www.4en5mei.nl/)

 ‘Vrijheid en identiteit staan op gespannen voet met elkaar’, lezen we in de toelichting van het Nationaal Comité 4 en 5 mei bij het jaarthema 2009, waarin de relatie tussen de twee genoemde begrippen centraal staat . ‘Als de één zich sterk maakt ten koste van de ander, ontstaat er verstikkingsgevaar. Dan dreigen zowel de vrijheid als de identiteit het loodje te leggen’. Waar individuen of groepen hun identiteit superieur achten en die met verbaal of fysiek geweld aan anderen gaan opleggen, daar wordt de vrijheid van de ander geschonden.  We hoeven niet ver in de geschiedenis terug te gaan om te beseffen welke dramatische gevolgen dit kan hebben. Het is één van de belangrijkste oorzaken van oorlogen. Omgekeerd kan het ruim baan geven aan de eigen vrijheid de identiteit van de ander kwetsen of schenden. In een wereld waarin mobiliteit en media maken dat individuen en groepen met verschillende identiteiten steeds vaker en intensiever met elkaar worden geconfronteerd, leidt dat al snel tot allerlei conflicten.

Jos de Mul. Verzoening met het noodlot. Ter gelegenheid van de opening van de Maand van de Filosofie. Website Filosofie Magazine.