Eric Claus. Eenentwintig filosofen van de twintigste eeuw verbeeld (red. en inleiding: J. de Mul). Rotterdam, 1999, 114 p.
Het atelier van Eric Claus in Broek-in-Waterland nodigt uit tot langdurig verwijlen. Het uit twee verdiepingen bestaande atelier herbergt naast talloze schetsen, ontwerpen, boeken en catalogi vele tientallen beelden, beeldjes, penningen en munten. Soms gaat het om zelfstandige werken, vaak maken ze deel uit van omvangrijke, in de loop van meerdere jaren ontstane series, zoals de reeks beelden die geïnspireerd is door de commedia dell'arte. Wat als eerste opvalt bij de rondgang door het atelier is het ambachtelijke meesterschap waarmee Claus de speelse, trefzekere vormen en de rijke, tot aanraking verleidende textuur van zijn penningen en sculpturen uit het brons tevoorschijn roept. Een bezoek aan het atelier van de kunstenaar is om die reden in de eerste plaats een feest voor de zintuigen. Maar het werk van Claus spreekt niet alleen tot de zintuigen. Hoewel de liefde van beeldhouwer voor zijn materiaal onmiskenbaar is, wordt zijn werk evenzeer gekenmerkt door een rijkdom aan ideeën. Dat komt al tot uitdrukking in de keuze van de onderwerpen. Hoewel de figuren in de commedia dell’arte ieder voor zich een onmiskenbare individualiteit bezitten, staan ze niet louter op zich zelf, maar verwijzen ze naar de archetypische karakters uit deze oude theatertraditie en daar doorheen naar de vis comica van het menselijk bestaan. De tegenstelling tussen de materiële vorm en de geestelijke inhoud verleent Claus’ sculpturen een esthetische spanning, die we met een uitdrukking van de presocratische filosoof Herakleitos zouden kunnen aanduiden als een strijdige harmonie. En het is mede dankzij deze strijdige harmonie dat de beelden van Claus steeds opnieuw de aandacht trekken en tot interpretatie uitnodigen.
In de reeks Eenentwintig filosofen van de twintigste eeuw, die in dit boek wordt gedocumenteerd, lijkt Claus te onderzoeken hoe ver hij deze voor zijn werk kenmerkende spanning kan opvoeren. Terwijl hij zich met de serie portretpenningen van beroemde twintigste-eeuwse filosofen nog op een voor een beeldhouwer vertrouwd terrein beweegt, onderneemt hij met de bijbehorende sculpturen een poging het gedachtengoed van de op de penningen afgebeelde denkers te verbeelden. Dat mag een ware tour de force genoemd worden, omdat weinig zaken zo ver af lijken te staan van de massieve stoffelijkheid van de sculptuur als het abstracte, immateriële gedachtengoed van de filosoof. Dat de kunstenaar Claus er in deze reeks toch zo goed in slaagt de complexe denkwereld van de eenentwintig filosofen in beelden te vangen, getuigt van zijn affiniteit met de wereld van de filosofie.
