Jos de Mul. Welkom in het Symbioceen. Een interdisciplinair wetenschappelijk en artistiek perspectief. Lezing voor de Nederlandse afdeling van de Société Européenne de Culture. Amsterdam: Sociëteit De Kring, 11 november 2024, 18:00-19:00 uur.

Het leven is onlosmakelijk verbonden met competitie, strijd en vernietiging, maar minstens zo belangrijk is symbiose: het samenleven en samenwerken van mensen, andere levensvormen en technische artefacten. Symbiose is een onuitputtelijke bron van vernieuwing is. Steeds opnieuw schept deze versmelting van natuur, cultuur en techniek onverwachte oplossingen en nieuwe uitdagingen: van bacteriën die samen met de mens nieuwe, polygenome organismen en het steeds complexer worden van samenlevingen door vergaande arbeidsdeling tot de integratie van mensenbreinen en informatietechnologieën in kunstmatige intelligenties als ChatGPT en hersenimplantaten.

Jos de Mul, Eva Meijer en Chihiro Geuzebroek. Slotdiscussie Exploring Stories: Nature's Narrative, Internationaal Literatuurfestival Utrecht. TivoliVredenburg, 16:30 - 17:30 uur. Tickets

>

Deze festivalzondag van Exploring Stories is geheel en al gewijd aan het thema ‘Nature’s Narrative’ waarin we ons buigen over de grote vraag in hoeverre de stem van de mens kan spreken voor andere entiteiten.

In vijf gesprekken met o.a. Tijs Goldschmidt, Elizabeth O'Connor (VK), Charlotte Van den Broeck (België) en Mariken Heitman, twee mini-colleges door Nikki Dekker en Chihiro Geuzebroek en één natuurwandeling met vogelaarscollectief Flock Together door Utrecht onderzoeken we op welke manieren we ons met die natuur (kunnen) verbinden en wat we van haar kunnen leren. Tijdens Nature’s Narrative gaan we luisteren, snuffelen, graven, vogelen, knipperen en wandelen!

Wie de aarde in al haar schoonheid beziet en waarde toekent aan alles wat erop leeft, kan niet anders dan zich een nieuwe wereld voorstellen, waarin radicale gelijkwaardigheid tussen al die levensvormen centraal staat. Hoe zou zo’n wereld eruit kunnen zien? Betekent deze nieuwe vorm van samenleven ook dat we technologie mogen omarmen en op een constructieve, symbiotische manier kunnen inzetten om te overleven? En hoe geven we binnen deze nieuwe wereld ook de  ruimte aan IK (Indigenous knowledges) en kosmovisies? Welke vergezichten kunnen fictie en kunst bieden in deze soms moeilijk voorstelbare wereld? We gaan het horen van Jos de Mul, emeritus hoogleraar filosofie, die in Welkom in het symbioceen pleit voor een nieuwe wereld waarin natuur, cultuur en technologie écht samengaan.

In de slotdiscussie gaat De Mul in gesprek met Eva Meijer, die we samen met Mariken Heitman al eerder hoorden over meersoortige perspectieven, en Chihiro Geuzebroek die als kunstenaar, activist en schrijver het dekoloniale perspectief centraal stelt. Samen zoeken zij naar de symbiose van hun denk- en leefwerelden.

Jos de Mul. Technosymbiose: over nut en nadeel van samenwerking voor het leven. Filosofisch Café Nijmegen (Daalseweg 19). Maandag 9 september, 2024, 20:00-22:00.

Het leven is onlosmakelijk verbonden met competitie, strijd en vernietiging. Maar minstens zo belangrijk is symbiose: het samenleven en samenwerken van mensen, andere levensvormen en technische artefacten. Symbiose is een onuitputtelijke bron van vernieuwing in de natuur, cultuur en techniek. Steeds opnieuw schept deze versmelting van natuur, cultuur en techniek onverwachte oplossingen en nieuwe uitdagingen.

In zijn lezing geeft Jos de Mul een korte introductie over de betekenis en geschiedenis van het begrip ‘symbiose’. Daarna gaat hij in op technosymbiose: de samenwerking en toenemende integratie van mensen en technische artefacten. Hij licht de mogelijkheden en gevaren toe aan de hand van ChatGPT.

Kijk, denk en discussieer mee tijdens deze avond van het Filosofisch Café. Op maandag 9 september om 20:00u in Café ’t Haantje (Daalseweg 19) in Nijmegen. De entree is € 4. Je kunt gewoon komen en hoeft je niet vooraf aan te melden.

Jos de Mul is emeritus-hoogleraar filosofie. Hij werkte aan de Erasmus Universiteit Rotterdam. Zijn expertise is de wijsgerige antropologie, de filosofie van kunst en cultuur, de filosofie van informatie- en communicatietechnologieën en de filosofie van de biologie.

Jos de Mul.  CheatGPT. Kunstmatige intelligentie als parasitaire symbiose. Lezing voor Studium Generale. Aula Universiteit Maastricht: Minderbroedersberg 4-6, Maastricht. 19 september 2024, 20:00 uur.

Symbiose – het samenleven van organismen van dezelfde soort, verschillende soorten of van organismen en technische artefacten – is een van de meest voorkomende kenmerken van het leven op aarde en motor van biologische en culturele innovatie. Het samenleven is echter niet altijd voordelig voor de in symbiose levende soorten. Soms wel, zoals bij de symbiose tussen insecten en bloemen, die de insecten voedsel verschaffen en bloemen bevruchting, maar soms is de symbiose slechts voordelig voor de ene soort en nadelig voor de andere, zoals in het geval van parasieten zoals het coronavirus.

Jos de Mul zal het leven in het Symbioceen toelichten aan de hand van symbiose tussen mens en kunstmatige intelligentie met als voorbeeld ChatGPT. Hij zal betogen dat zich achter de op het eerste gezicht nuttige ‘intelligente chatbox’ een technische parasiet schuilgaat, die data uit zijn ‘gebruikers’ slurpt.

Van Jos de Mul verscheen onlangs Welkom in het Symbioceen. Over de verstrengeling van natuur, cultuur en techniek. 

Jos de Mul. Loeder aarde. Over het nut en nadeel van symbiosen voor het leven. Lezing in het kader van de ISVW Klimaatfilosofie. Leusden: ISVW:  7 mei 2024.

We leven in het antropoceen: het klimatologische tijdperk waarin de mens het klimaat en de omstandigheden van het leven op aarde bepaalt. Maar dat we het klimaat bepalen, wil zeker niet zeggen dat we de zaak onder controle hebben. Sterker nog: de zaak loopt gruwelijk uit de hand. Als we zo doorgaan, hebben we binnen afzienbare tijd het klimaat op aarde onleefbaar gemaakt voor onszelf en miljoenen andere soorten. Wat nu? Kunnen filosofen perspectief bieden in deze crisis? Kunnen we hopen op een overgang naar het symbioceen, een tijdperk van symbiose tussen mens en natuur? Of moeten we onze eigen uitsterfelijkheid onder ogen gaan zien? Klimaatwetenschapper Tinus Pulles geeft een overzicht van wat het klimaatprobleem nu eigenlijk inhoudt, wat we doen en hoe het debat daarover in grote lijnen eruitziet. Daarna komen verschillende filosofische perspectieven op de klimaatcrisis – en eventueel onze weg daaruit – aan bod. Jan Bransen betoogt dat we het cockpitdenken, het idee dat we het klimaat kunnen besturen, moeten loslaten en onszelf gaan zien als debutant, als onwetende nieuwkomers die vooral veel te leren hebben van andere wezens. Jos de Mul toont aan dat in het Symbioceen cultuur, techniek en natuur samenwerkingsverbanden met elkaar aangaan. Wouter Kusters neemt onder de loep wat er gebeurt met onze houding en onze emoties als we de ramp die de klimaatcrisis is daadwerkelijk tot ons laten doordringen. Als we onze uitsterfelijkheid onder ogen zien, betoogt Lisa Doeland, pas dan kunnen we ons écht tot de klimaatcrisis verhouden. Dergelijk catastrofaal denken is nodig, betoogt Mark Leegsma, om het probleem van de klimaatcrisis helder in het vizier te krijgen. Daar tegenover betoogt Ralf Bodelier dat we niet té somber naar de toekomst moeten kijken, want de mens heeft weliswaar een probleem veroorzaakt, maar heeft ook de scheppende eigenschappen die nodig zijn op er weer uit te komen. Maar ons voortbestaan als mensheid is zeker niet het enige probleem, door de klimaatcrisis staat ook onze menselijkheid onder druk, betoogt Harriët Bergman, want de klimaatcrisis is niet slechts een ramp voor toekomstige generaties, maar ook voor huidige generaties in de Global South.

Voor verder details en aanmelding, zie de website van de ISVW.

Jos de Mul. Boekpresentatie Welkom in het Symbioceen. Het Leeskabinet bij Donner: interview door Berrie Vugts. Rotterdam: boekhandel Donner, theater eerste verdieping. Zondag 28 april om 15.00 uur, inloop vanaf 14.30.

Jos de Mul. Leven in (wan)orde. Lezing in de nacht van de Filosofie. Tilburg: Theater de Nieuwe Vorst (Willem II Straat, 49 Tilburg, NB, 5038 BD.) Zaterdag 13 april 2024, 7:00-11:59 p.m.

In de Griekse mythologie, het christendom en veel niet-westerse wereldbeschouwingen is chaos de leegte, wanorde of vormeloosheid die voorafgaat aan de creatie van het geordende universum. Volgens de tweede wet van de thermodynamica tendeert het universum echter onverbiddelijk van orde naar chaos ofwel wanorde (entropy). De pijl van de tijd kent slechts één richting.

Leven lijkt de tweede wet van de thermodynamica te tarten, want het wordt gekenmerkt door zelforganisatie en toenemende orde. Is dat slechts mogelijk doordat een organisme zijn orde ‘betaalt’ door een grotere wanorde buiten zichzelf te scheppen, bijvoorbeeld door andere organismen op te eten? Of zijn de creatie en destructie van (wan)orde de twee zijden van kosmos en leven? En wat betekent dat voor ons alledaagse leven?

Na de inleiding gaat Max van der Heijden in gesprek met De Mul over chaos als een vernietigende én scheppende kracht, die essentieel is voor het bestaan.

Jos de Mul. Welkom in het Symbioceen. Gesprek met Lydia Baan Hofman en Sophie van Balen. Amsterdam: SPUI25, 6 mei, 17:00 uur.

Jos de Mul. Videogames, non-linearity and post-history. Aesthetic, History, and Games, 6th annual conference in the Video Games & High Culture Project. Bari, November 10 and 11, 2023.

HISTORY, PHILOSOPHY AND VIDEO GAMES
STORIA, FILOSOFIA E OPERE (VIDEO) LUDICHE

Il filosofo Jos de Mul, celebre autore di Homo Ludens 2.0 e Destiny Domesticated, aggiunge un ulteriore livello alle riflessioni sviluppate nelle precedenti tavole rotonde concentrandosi sulla relazione tra Video Games, non linearità e post-storia. Linguaggi, scrittura, informatica, database, intelligenza artificiale. In che modo la tecnologia influenza e connette lo sviluppo degli studi storici con quello della creazione dei giochi, e viceversa? Scienza e tecnologia incidono sui movimenti della storia o è l’animo ludico dell’uomo che spinge alla ricerca e alla trasformazione tecnico-scientifica a causa di un intrinseco desiderio di protagonismo nel flusso del tempo? Nel suo intervento, all’interno di una complessa disamina di un recente passato storicizzato, De Mul sosterrà che la trasformazione dalla struttura lineare  narrativa a quella dinamica del  videogioco è intrinsecamente legata ai  cambiamenti socio-culturali.

English abstract

Histories and games are fundamentally opposed to each other: histories are linear, take place in the past ('Once upon a time') and the sequence of events is fixed; games are non-linear, the outcome lays in the future and the sequence of events is (at least partially) determined by the player. In reality, the contradiction is less absolute: literary techniques such as flashbacks and flashforwards, ellipses and randomization (as in Cortazar's novel Rayuela, in which the succession of the chapters is not fixed) endow histories with non-linear characteristics, whereas non-linear videogames often show a partial linear character, for example because interactive play sequences alternate with narrative ‘video clips’ or because non-linearity is restrained by design ('tree of death'). 

In his lecture, De Mul will argue that the shift in the past decades from narratives (novels and movies) to videogames is indicative of a fundamental transformation of our culture. The nineteenth century is characterized by the historicization of the worldview: the idea that everything can only be understood from the perspective of its historical development. This applies to both the natural and social sciences (theories of evolution) and the humanities (historicism). However, under the influence of the computer and resulting database technologies a transformation is taking place to a post-historical worldview. In present-day biotechnology, the evolution to date is perceived as only one possible 'path in the genetic database' which can be altered by genetic manipulation (resurrection of extinct species); or by playful computer simulations of historical events (such as real-time strategy games like Stalingrad, which enables the player to alter the historical outcome of the battle).

De Mul will argue that the transformation from narrative to videogame  is inherently related to social-cultural developments. Where in the past the life of an individual was often already fixed at birth (if you were born a child of a farmer, you became a farmer yourself), the social and geographical mobility of present lives (at least in the 'global North') has increased enormously. Unlike fixed stories narrating the past, videogames not only embody the experience that the future is open, but even enable the player to alter the past.

Keynote Speaker: Jos De Mul (Professor, Erasmus School of Philosophy)

Complete program of the two-day conference

Location: Apulia Film House, Fiera del Levante Ingresso Orientale, Lungomare Starita 1, 70132 Bari BA, Italy
Date: 10 november 2023, 3:15 PM – 4:00 PM

Jos de Mul.  Video games or the continuation of avant-garde cinema by other means. Lecture at the 7th annual conference in the Video Games & High Culture Project. Bari, October 2024.

Contents: TBA

Location: TBA

Jos de Mul. Uitsterfelijkheid. Over transhumanisme en onsterfelijkheid. Programma Onsterfelijkheid (16-20 oktober 2023). Leusden: Internationale School voor Wijsbegeerte, 17 oktober 2023.

Over de lezing: Na een introductie van het programma van het transhumanisme, die zich toespitst op het werk van Hans Moravec, zal ik vanuit een evolutionistisch-technologisch perspectief betogen dat het door de transhumanisten gepropagandeerde toekomstscenario niet zonder plausibiliteit is, maar dat de transhumanisten een 'feestje' voorbereiden, waarvoor ze zelf niet uitgenodigd zullen worden. Ten slotte zal ik enkele van de radicale normatieve vragen waarvoor het transhumanistische programma ons stelt, aan de orde stellen. 

Over het weekprogramma: Onsterfelijkheid is een thema waar men al eeuwen mee worstelt. Plato had het al over de onsterfelijke ziel en Simone de Beauvoir schreef het boek Alle mensen zijn sterfelijk waarin zij onsterfelijkheid beschrijft als iets tragisch. Door de technologische ontwikkelingen van de afgelopen jaren en recente ontdekkingen die zijn gedaan, worden de vragen omtrent het thema onsterfelijkheid ook nu steeds dringender. Zo is er een onsterfelijke kwal ontdekt en zijn er bedrijven die bloedtransfusies met ‘jong bloed’ aanbieden om veroudering tegen te gaan. Wat zijn de consequenties van dit soort ontdekkingen? Wat zijn de huidige en toekomstige mogelijkheden op het gebied van onsterfelijkheid? Moeten wij wel onsterfelijk willen zijn? Wat doet dat met onze identiteit? Welk mensbeeld gaat hiermee gepaard? En wat zijn de medische en morele implicaties die relevant zijn voor ons als mens en maatschappij?

In deze cursus kijken we kritisch naar thema’s als ouderdom, de dood, onsterfelijkheid, identiteit, medische innovatie en de ethiek hiervan. Ook maak je kennis met verschillende filosofen, zoals Simone de Beauvoir, Hannah Arendt en Emanuel Levinas en leer je aan de hand van lezingen door verschillende sprekers een eigen antwoord formuleren op de vragen rondom het actuele thema onsterfelijkheid. Met Lianne Tijhaar en bijdragen van Marli Huijer, Jos de Mul, Michel Dijkstra, Bert Keizer, Martijntje Smits, Marthe Kerkwijk, Jan Marten Visser, Jesse Mulder, Suzanne van de Vathorst, Michiel Hegener, Pim van Lommel, Ralf Bodelier, Carolien van Welij en Adam Buben.

Lokatie: Internationale School voor Wijsbegeerte, Dodeweg 8, 3832 RD Leusden.
Datum en tijd: 17 oktober 2023; 11:15-12:30  uur.

Jos de Mul. De plaats van de mens in het Symbioceen. Leusden: ISVW, 8 oktober 2023.

Gezien de ernst van de daarmee verbonden ecologische crises – opwarming, uitputting, vervuiling, extincties – is de menselijke uitsterfelijkheid van een theoretische mogelijkheid tot een urgent praktisch probleem geworden. Maar ook in dit geval onderzoek hebben wij mensen de neiging langs deze mogelijkheid heen te leven of deze te ontkennen – een thema van recente films als White Noise (2022) en Don’t look up (2021) – of er ons ambivalent tegenover te verhouden.  – bijvoorbeeld door als individu minder te willen vliegen, als universiteit de banden met de fossiele industrie te willen heroverwegen, of als samenleving de opwarming te willen beperken tot 1,5 graad, maar daar vervolgens niet of onvoldoende naar te handelen. Wellicht hangt dat samen met het feit dat we ons het uitsterven van de mens niet kunnen voorstellen en dat het ons daarom niet echt raakt. Hoe is dat mogelijk? Om die vraag te kunnen beantwoorden, dienen we ons te bezinnen op de aard van de mens en op zijn plaats en rol op aarde. 

Locatie: 

Lokatie: Internationale School voor Wijsbegeerte, Dodeweg 8, 3832 RD Leusden.
Datum en tijd: 8 oktober 2023; 16:15-17:00 uur.