Filosoof Jos de Mul bespreekt natuur en technologie in Een goed gesprek met.... Molenhoek: Het LOP, 15 januari 2025, 20:00-22:00.

Jos de Mul. Massa-extincties en de eeuwige terugkeer van het leven. F.W.J. Schelling en de Levensfasen van de wereld. Korte lezing ter gelegenheid van de publicatie van Schellings Levensfasen van de wereld. Utrecht: Filosofisch Café, Café Hofman, Janskerkhof 17A, Utrecht, 28 januari 2025, 20:15-21:45.

Jos de Mul, Welkom in het Symbioceen! Over de verstrengeling van natuur, cultuur en techniek. Brussel: Ritcs, School of Arts, Aula 1, Antoine Dansaertstraat 70, 1000 Brussel,  12 februari 2025, 14:00-16:00 uur.

Het leven is onlosmakelijk verbonden met competitie, strijd en vernietiging, maar minstens zo belangrijk is symbiose: het samenleven en samenwerken van mensen, andere levensvormen en technische artefacten. Symbiose is een onuitputtelijke bron van vernieuwing: steeds opnieuw schept de verstrengeling van natuur, cultuur en techniek onverwachte oplossingen én nieuwe uitdagingen. In zijn lezing put De Mul niet alleen uit recente inzichten uit natuur-, geesteswetenschappen en informatietechnologie (ChatGPT), maar zal hij, verwijzend naar  romans en sciencefictionfilms –  vooral ingaan op de relevantie van de begrippen symbiose en Symbioceen voor de kunsten.

Jos de Mul, The New Weird. Over schimmels en andere unheimliche organismen in de sciencefiction-horrorfilm Annihilation (2018). Brussel: Ritcs, School of Arts, Aula 1, Antoine Dansaertstraat 70, 1000 Brussel, 19:00-19:20.

De film Annihilation (2018) is een door Alex Garland geregisseerde verfilming van de gelijknamige roman, die het eerste deel vormt van de met meerdere prijzen bekroonde  Southern Reach Triology (2014) van de van de Amerikaanse sciencefiction schrijver en criticus Jeff VanderMeer, die geldt als de ‘King of Weird Fiction’. Het  sinds de jaren negentig tot ontwikkeling gekomen New Weird is een genre dat zich onderscheidt van de Old Weird, zoals dat belichaamd wordt in bijvoorbeeld de horrorfilm, doordat het zich minder vijandig opstelt ten opzichte van de verschijnselen die de vreemdheid opwekken. Weliswaar worden de negatieve gevoelens die griezelige verschijnselen oproepen niet genegeerd, maar ze worden tegelijkertijd met een welwillende nieuwsgierigheid en roekeloosheid tegemoet getreden. 

Annihilation verhaalt over een groep van vijf vrouwen (een psycholoog, een natuurkundige, een geomorfoloog, een bioloog en een verpleegkundige) die op een gevaarlijke expeditie gestuurd worden in een gebied waar de normale wetten van de levende natuur niet langer gelden en zich bijzonder vreemde mens-dier- en mens-plantcombinaties voordoen. Jos de Mul, auteur van Welkom in het Symbioceen. Over de verstrengeling van natuur, cultuur en techniek (2024), zal de film inleiden vanuit het begrip 'symbiose' en actuele discussies over het Symbioceen.

Jos de Mul. Welkom in het Symbioceen. Een interdisciplinair wetenschappelijk en artistiek perspectief. Lezing voor de Nederlandse afdeling van de Société Européenne de Culture. Amsterdam: Sociëteit De Kring, 11 november 2024, 18:00-19:00 uur.

Het leven is onlosmakelijk verbonden met competitie, strijd en vernietiging, maar minstens zo belangrijk is symbiose: het samenleven en samenwerken van mensen, andere levensvormen en technische artefacten. Symbiose is een onuitputtelijke bron van vernieuwing is. Steeds opnieuw schept deze versmelting van natuur, cultuur en techniek onverwachte oplossingen en nieuwe uitdagingen: van bacteriën die samen met de mens nieuwe, polygenome organismen en het steeds complexer worden van samenlevingen door vergaande arbeidsdeling tot de integratie van mensenbreinen en informatietechnologieën in kunstmatige intelligenties als ChatGPT en hersenimplantaten.

Jos de Mul, Eva Meijer en Chihiro Geuzebroek. Slotdiscussie Exploring Stories: Nature's Narrative, Internationaal Literatuurfestival Utrecht. TivoliVredenburg, 16:30 - 17:30 uur. Tickets

>

Deze festivalzondag van Exploring Stories is geheel en al gewijd aan het thema ‘Nature’s Narrative’ waarin we ons buigen over de grote vraag in hoeverre de stem van de mens kan spreken voor andere entiteiten.

In vijf gesprekken met o.a. Tijs Goldschmidt, Elizabeth O'Connor (VK), Charlotte Van den Broeck (België) en Mariken Heitman, twee mini-colleges door Nikki Dekker en Chihiro Geuzebroek en één natuurwandeling met vogelaarscollectief Flock Together door Utrecht onderzoeken we op welke manieren we ons met die natuur (kunnen) verbinden en wat we van haar kunnen leren. Tijdens Nature’s Narrative gaan we luisteren, snuffelen, graven, vogelen, knipperen en wandelen!

Wie de aarde in al haar schoonheid beziet en waarde toekent aan alles wat erop leeft, kan niet anders dan zich een nieuwe wereld voorstellen, waarin radicale gelijkwaardigheid tussen al die levensvormen centraal staat. Hoe zou zo’n wereld eruit kunnen zien? Betekent deze nieuwe vorm van samenleven ook dat we technologie mogen omarmen en op een constructieve, symbiotische manier kunnen inzetten om te overleven? En hoe geven we binnen deze nieuwe wereld ook de  ruimte aan IK (Indigenous knowledges) en kosmovisies? Welke vergezichten kunnen fictie en kunst bieden in deze soms moeilijk voorstelbare wereld? We gaan het horen van Jos de Mul, emeritus hoogleraar filosofie, die in Welkom in het symbioceen pleit voor een nieuwe wereld waarin natuur, cultuur en technologie écht samengaan.

In de slotdiscussie gaat De Mul in gesprek met Eva Meijer, die we samen met Mariken Heitman al eerder hoorden over meersoortige perspectieven, en Chihiro Geuzebroek die als kunstenaar, activist en schrijver het dekoloniale perspectief centraal stelt. Samen zoeken zij naar de symbiose van hun denk- en leefwerelden.

Jos de Mul. Technosymbiose: over nut en nadeel van samenwerking voor het leven. Filosofisch Café Nijmegen (Daalseweg 19). Maandag 9 september, 2024, 20:00-22:00.

Het leven is onlosmakelijk verbonden met competitie, strijd en vernietiging. Maar minstens zo belangrijk is symbiose: het samenleven en samenwerken van mensen, andere levensvormen en technische artefacten. Symbiose is een onuitputtelijke bron van vernieuwing in de natuur, cultuur en techniek. Steeds opnieuw schept deze versmelting van natuur, cultuur en techniek onverwachte oplossingen en nieuwe uitdagingen.

In zijn lezing geeft Jos de Mul een korte introductie over de betekenis en geschiedenis van het begrip ‘symbiose’. Daarna gaat hij in op technosymbiose: de samenwerking en toenemende integratie van mensen en technische artefacten. Hij licht de mogelijkheden en gevaren toe aan de hand van ChatGPT.

Kijk, denk en discussieer mee tijdens deze avond van het Filosofisch Café. Op maandag 9 september om 20:00u in Café ’t Haantje (Daalseweg 19) in Nijmegen. De entree is € 4. Je kunt gewoon komen en hoeft je niet vooraf aan te melden.

Jos de Mul is emeritus-hoogleraar filosofie. Hij werkte aan de Erasmus Universiteit Rotterdam. Zijn expertise is de wijsgerige antropologie, de filosofie van kunst en cultuur, de filosofie van informatie- en communicatietechnologieën en de filosofie van de biologie.

Jos de Mul.  CheatGPT. Kunstmatige intelligentie als parasitaire symbiose. Lezing voor Studium Generale. Aula Universiteit Maastricht: Minderbroedersberg 4-6, Maastricht. 19 september 2024, 20:00 uur.

Symbiose – het samenleven van organismen van dezelfde soort, verschillende soorten of van organismen en technische artefacten – is een van de meest voorkomende kenmerken van het leven op aarde en motor van biologische en culturele innovatie. Het samenleven is echter niet altijd voordelig voor de in symbiose levende soorten. Soms wel, zoals bij de symbiose tussen insecten en bloemen, die de insecten voedsel verschaffen en bloemen bevruchting, maar soms is de symbiose slechts voordelig voor de ene soort en nadelig voor de andere, zoals in het geval van parasieten zoals het coronavirus.

Jos de Mul zal het leven in het Symbioceen toelichten aan de hand van symbiose tussen mens en kunstmatige intelligentie met als voorbeeld ChatGPT. Hij zal betogen dat zich achter de op het eerste gezicht nuttige ‘intelligente chatbox’ een technische parasiet schuilgaat, die data uit zijn ‘gebruikers’ slurpt.

Van Jos de Mul verscheen onlangs Welkom in het Symbioceen. Over de verstrengeling van natuur, cultuur en techniek. De videoregistratie van de lezing is te bekijken op YouTube.

Jos de Mul.  CheatGPT. Kunstmatige intelligentie als parasitaire symbiose. Filosofiesymposium voor vwo-eindexamenleerlingen en -docenten in de regio Tilburg. Universiteit Tilburg [exacte locatie wordt nog bekend gemaakt], 10 februari 2025, 16:30-18:00 uur.

Symbiose – het samenleven van organismen van dezelfde soort, verschillende soorten of van organismen en technische artefacten – is een van de meest voorkomende kenmerken van het leven op aarde en motor van biologische en culturele innovatie. Het samenleven is echter niet altijd voordelig voor de in symbiose levende soorten. Soms wel, zoals bij de symbiose tussen insecten en bloemen, die de insecten voedsel verschaffen en bloemen bevruchting, maar soms is de symbiose slechts voordelig voor de ene soort en nadelig voor de andere, zoals in het geval van parasieten zoals het coronavirus.

Jos de Mul zal het leven in het Symbioceen toelichten aan de hand van symbiose tussen mens en kunstmatige intelligentie met als voorbeeld ChatGPT. Hij zal betogen dat zich achter de op het eerste gezicht nuttige ‘intelligente chatbox’ een technische parasiet schuilgaat, die data uit zijn ‘gebruikers’ slurpt.

Van Jos de Mul verscheen onlangs Welkom in het Symbioceen. Over de verstrengeling van natuur, cultuur en techniek. De videoregistratie van de lezing is te bekijken op YouTube.

Jos de Mul. Loeder aarde. Over het nut en nadeel van symbiosen voor het leven. Lezing in het kader van de ISVW Klimaatfilosofie. Leusden: ISVW:  7 mei 2024.

We leven in het antropoceen: het klimatologische tijdperk waarin de mens het klimaat en de omstandigheden van het leven op aarde bepaalt. Maar dat we het klimaat bepalen, wil zeker niet zeggen dat we de zaak onder controle hebben. Sterker nog: de zaak loopt gruwelijk uit de hand. Als we zo doorgaan, hebben we binnen afzienbare tijd het klimaat op aarde onleefbaar gemaakt voor onszelf en miljoenen andere soorten. Wat nu? Kunnen filosofen perspectief bieden in deze crisis? Kunnen we hopen op een overgang naar het symbioceen, een tijdperk van symbiose tussen mens en natuur? Of moeten we onze eigen uitsterfelijkheid onder ogen gaan zien? Klimaatwetenschapper Tinus Pulles geeft een overzicht van wat het klimaatprobleem nu eigenlijk inhoudt, wat we doen en hoe het debat daarover in grote lijnen eruitziet. Daarna komen verschillende filosofische perspectieven op de klimaatcrisis – en eventueel onze weg daaruit – aan bod. Jan Bransen betoogt dat we het cockpitdenken, het idee dat we het klimaat kunnen besturen, moeten loslaten en onszelf gaan zien als debutant, als onwetende nieuwkomers die vooral veel te leren hebben van andere wezens. Jos de Mul toont aan dat in het Symbioceen cultuur, techniek en natuur samenwerkingsverbanden met elkaar aangaan. Wouter Kusters neemt onder de loep wat er gebeurt met onze houding en onze emoties als we de ramp die de klimaatcrisis is daadwerkelijk tot ons laten doordringen. Als we onze uitsterfelijkheid onder ogen zien, betoogt Lisa Doeland, pas dan kunnen we ons écht tot de klimaatcrisis verhouden. Dergelijk catastrofaal denken is nodig, betoogt Mark Leegsma, om het probleem van de klimaatcrisis helder in het vizier te krijgen. Daar tegenover betoogt Ralf Bodelier dat we niet té somber naar de toekomst moeten kijken, want de mens heeft weliswaar een probleem veroorzaakt, maar heeft ook de scheppende eigenschappen die nodig zijn op er weer uit te komen. Maar ons voortbestaan als mensheid is zeker niet het enige probleem, door de klimaatcrisis staat ook onze menselijkheid onder druk, betoogt Harriët Bergman, want de klimaatcrisis is niet slechts een ramp voor toekomstige generaties, maar ook voor huidige generaties in de Global South.

Voor verder details en aanmelding, zie de website van de ISVW.

Jos de Mul. Boekpresentatie Welkom in het Symbioceen. Het Leeskabinet bij Donner: interview door Berrie Vugts. Rotterdam: boekhandel Donner, theater eerste verdieping. Zondag 28 april om 15.00 uur, inloop vanaf 14.30.

Jos de Mul. Leven in (wan)orde. Lezing in de nacht van de Filosofie. Tilburg: Theater de Nieuwe Vorst (Willem II Straat, 49 Tilburg, NB, 5038 BD.) Zaterdag 13 april 2024, 7:00-11:59 p.m.

In de Griekse mythologie, het christendom en veel niet-westerse wereldbeschouwingen is chaos de leegte, wanorde of vormeloosheid die voorafgaat aan de creatie van het geordende universum. Volgens de tweede wet van de thermodynamica tendeert het universum echter onverbiddelijk van orde naar chaos ofwel wanorde (entropy). De pijl van de tijd kent slechts één richting.

Leven lijkt de tweede wet van de thermodynamica te tarten, want het wordt gekenmerkt door zelforganisatie en toenemende orde. Is dat slechts mogelijk doordat een organisme zijn orde ‘betaalt’ door een grotere wanorde buiten zichzelf te scheppen, bijvoorbeeld door andere organismen op te eten? Of zijn de creatie en destructie van (wan)orde de twee zijden van kosmos en leven? En wat betekent dat voor ons alledaagse leven?

Na de inleiding gaat Max van der Heijden in gesprek met De Mul over chaos als een vernietigende én scheppende kracht, die essentieel is voor het bestaan.