Jos de Mul, Welkom in het Symbioceen! Over de verstrengeling van natuur, cultuur en techniek. Brussel: Ritcs, School of Arts, Aula 1, Antoine Dansaertstraat 70, 1000 Brussel, 12 februari 2025, 14:00-16:00 uur.
Het leven is onlosmakelijk verbonden met competitie, strijd en vernietiging, maar minstens zo belangrijk is symbiose: het samenleven en samenwerken van mensen, andere levensvormen en technische artefacten. Symbiose is een onuitputtelijke bron van vernieuwing: steeds opnieuw schept de verstrengeling van natuur, cultuur en techniek onverwachte oplossingen én nieuwe uitdagingen. In zijn lezing put De Mul niet alleen uit recente inzichten uit natuur-, geesteswetenschappen en informatietechnologie (ChatGPT), maar zal hij, verwijzend naar romans en sciencefictionfilms – vooral ingaan op de relevantie van de begrippen symbiose en Symbioceen voor de kunsten.
De afgelopen jaren is ‘Symbioceen’ een buzz word geworden in de wereld van de kunsten. Door de talrijke ecologische crises – opwarming, uitputting en vervuiling van de aarde, het uitsterven van talloze soorten – voelen ook veel schrijvers, beeldende en mediale kunstenaars, theatermakers en filmers zich geroepen met artistieke middelen te reflecteren op deze mondiale bedreigingen en mogelijke oplossingen aan te dragen. Daarbij laten zij zich vaak inspireren door de natuur en gaan zij ook allerlei symbiotische samenwerkingsverbanden aan met bacteriën, schimmels, planten en dieren. Andere kunstenaars experimenteren met symbiosen met de technologie, zoals kunstmatige intelligenties. Ook dergelijke technosymbiosen bieden uitzicht op strategieën om de ecologische crises adequaat tegemoet te treden. Maar we mogen de ogen ook niet sluiten voor de gevaren: maken kunstmatige intelligenties als ChatGPT, die op afroep teksten, beelden en inmiddels zelfs films kan genereren de menselijke kunstenaar niet overbodig? Tijd voor fundamentele reflecties op het leven in het Symbioceen!