Jos de Mul. (Cyber)Space Odysee. Inleiding tot Kubriks meesterwerk. Lezing georganiseerd door de Wijsgerige Faculteitsvereniging ERA. Wenneker Cinema Schiedam, 23 november 2021.

Stanley Kubricks film 2001: A Space Odyssey wordt terecht beschouwd als een van de hoogtepunten uit de geschiedenis van de sciencefiction. De uit 1968 stammende film wordt niet alleen geroemd vanwege zijn grote artistieke kwaliteiten en zijn nog altijd verbazingwekkende (analoge) special effects, maar vooral ook vanwege de ideeënrijkdom die er uit spreekt. Wanneer we vanuit 2021 terugblikken op de film, realiseren we ons dat de film niet alleen gaat over een odyssee door de ruimte., maar evenzeer om een odyssee door cyberspace!

01010011 01110000 01110010 01100101 01100101 01101011 00101100 00100000 01011010 01100001 01101110 01100111 01110011 01110100 01100101 01110010 00100001 00100000 01110110 01100001 01101110 00100000 01100100 01100101 01101110 00100000  "Kijk David, ik begrijp dat dit je overstuur heeft gemaakt. Ik denk eerlijk dat je even rustig moet gaan zitten, een stresspil moet nemen, en de zaak nog eens goed moet overdenken." HAL

Jos. de Mul. Help, ik ben een database! Lezing in het kader van detentoonstelling Bits of You. Amsterdam: Museum Nemo, 18 november, 2021. Te beluisteren in Soundcloud en ook als Podcast in ListenNotes.

 Mariska van Sprundel, ‘Databases manipuleren onze identiteit’ - Interview met filosoof Jos de Mul. Nemo Kennislink, 8 november 2021.

Worden wie wij zijn en wat we interessant vinden straks door algoritmes gestuurd? Een gesprek met filosoof Jos de Mul over waar het met de mens naartoe gaat als de wereld verandert in een database.

Op donderdag 18 november houdt filosoof Jos de Mul een lezing in De Studio van NEMO, met als titel ‘Help, ik ben een database!’ Hij zal vertellen over de consequenties van het feit dat ons hele leven in digitale stukjes opgeslagen ligt in databases.

Toen in de zeventiende eeuw de moderne natuurwetenschap opkwam, ontwikkelden we de stoommachine. Plots ging de geneeskunde het lichaam op mechanische wijze zien: ons hart is een pomp, die kapot kan en vervangen kan worden. Destijds was het een radicaal nieuwe manier van naar onszelf kijken. Tegenwoordig is de computermetafoor populair. We zien het brein als harddisk waar informatie ligt opgeslagen of als processor die berekeningen uitvoert.

We hebben altijd technologie gebruikt om onszelf uit te drukken, volgens Jos de Mul, hoogleraar wijsgerige antropologie aan de Erasmus Universiteit in Rotterdam. Hij onderzoekt wat de impact is van technologieën op ons zelfbegrip, met nu als focus databases en slimme algoritmes. Je medische gegevens, wie je vrienden zijn, welke spullen je koopt, je vakantiebestemmingen; het ligt allemaal in digitale stukjes opgeslagen in databases. Algoritmes wroeten in die berg data van jou en je medemens, op zoek naar patronen en nieuwe kennis.

In een cultuur waarin de computer het belangrijkste instrument is, wordt de gehele wereld getransformeerd tot een database, zoals De Mul schrijft in zijn nieuwste boek Database Delirium. Of we ons zorgen moeten maken? “Laten we eerst proberen te begrijpen wat er gebeurt, dan kunnen we daarna de gevaarlijke en prettige kanten bekijken.”

Jos de Mul. De transitie naar Homo Sapiens 3.0. Lezing in het kader van de NextTransitions lezingen 2021. Rotterdam/Teams, 5 november, 2021, 12:00-13:00. Toegang via het openbare Teams kanaal Next Transitions.

De minor Natuur, Mens en Technologie van Hogeschool Rotterdam organiseert in samenwerking met Kenniscentrum Creating010 vier inspirerende online lezingen via Teams in het kader van ‘Next Transitions’: actuele maatschappelijke uitdagingen met een blik op de nabije toekomst.
Je bent van harte uitgenodigd om te participeren bij een of meerdere lezingen.
Je hoeft je niet aan te melden. Ga gewoon op het juiste tijdstip via deze link naar het openbare Teams kanaal ‘Next Transitions’ en sluit aan bij de videocall. Je kunt ook naar het Teams kanaal via de code: zhonri6, dan ben je lid van de Next Transitions community.
De lezingen zijn onderdeel van het programma van de minor Natuur, Mens en Technologie en zijn ook toegankelijk voor genodigden. Een lezing bestaat uit een presentatie, vragen en een discussie, onder leiding van een moderator. We hebben beperkte tijd. Daarom is het de bedoeling dat je je van te voren voorbereidt, zodat een geïnformeerde discussie mogelijk is. Er is voor iedere lezing materiaal beschikbaar. Zie hiervoor het onderstaande programma:

Jos de Mul, Het levensconcept in tijden van corona. Lezing voor Herensocieteit Totis Viribus. Molenhoek, 13 oktober, 2021.

Jos de Mul. De domesticatie van het noodlot in tijden van corona. OKW Lezing. Apeldoorn: , 15 september, 2021.

Huis voor Schoone Kunsten, Gigant, Nieuwstraat 377 te Apeldoorn. Telefoon: 055 521 63 46. Woensdag 15 september, 20:00 uur

In zijn boek ‘De domesticatie van het noodlot. – De wedergeboorte van de tragedie uit de geest van de technologie’ (vijfde druk 2016) bespreekt Jos de Mul de verschillende manieren waarop de mensheid heeft getracht het noodlot te domesticeren: van de heroïsche affirmatie van het noodlot in de tragische cultuur van de Grieken en de deemoedige acceptatie van de goddelijke voorzienigheid in het christendom, naar de ‘afschaffing’ van het noodlot in de moderne, op technologische beheersing gerichte samenleving.

In zijn boek betoogt hij dat we in onze huidige, postmoderne samenleving een wedergeboorte beleven van het tragische in het domein waarin we het juist niet verwachten, de technologie. Waar we dachten noodlot te kunnen beheersen door de technologie, lijkt de technologie zelf de mens noodlottig te worden. In zijn lezing zal De Mul dit illustreren aan de hand van de coronapandemie, die in belangrijke mate het gevolg is van wereldwijd vervoer van mensen en dieren met moderne transportmiddelen en de ontsluiting van oerwouden ten behoeve van de winning van grondstoffen, waardoor de contacten tussen virussen en mensen op ongekende wijze worden geïntensiveerd.

Virussen blijken daarbij de fundamentele kenmerken te vertonen van het tragische: ze zijn zowel ambigu als ambivalent. Ambigu, omdat ze zich bevinden tussen leven en levenloos (ze parasiteren op de levensprocessen van levende organismen) en zowel vreemd als eigen zijn (het zijn indringers in ons lichaam, maar hun DNA maakt inmiddels 5% uit van het menselijk DNA). Bovendien zijn ze ambivalent: ze zijn onontbeerlijk voor het functioneren van het menselijk lichaam, maar ze kunnen ook dodelijk zijn. Dat ambigue en ambivalente maakt virussen bijzonder unheimlich. Daarmee lijken virussen op gastarbeiders, zonder welke de economie niet kan functioneren, maar die tegelijkertijd bij velen angst en afkeer veroorzaken.

 'Nieuw levensbegrip markeert einde neoliberaal tijdperk.' Ad Verbrugge in gesprek met Jos de Mul in De Nieuwe Wereld. 2 September 2021. Te zien en te beluisteren op YouTube.

Ad Verbrugge in gesprek met Jos de Mul, hoogleraar wijsgerige antropologie en haar geschiedenis aan de Erasmus Universiteit Rotterdam, over het boek van Denis Noble: ‘De Muziek van het Leven.’ “Nature en nurture zijn niet wezenlijk onderscheiden. Ze beïnvloeden elkaar.” Sinds de tijden van Descartes wordt de wetenschap beheerst door de overtuiging dat de werkelijkheid in tweeën is gesplitst. Er is het materiële aspect, dat functioneert als een mechanisme, en het spirituele aspect, dat zich aan dit mechaniek onttrekt. Onze tijd erfde van Descartes slechts het eerste, materiele perspectief. Nog altijd houden de meeste natuurwetenschappers er een reductionistisch, deterministisch en mechanistisch beeld van de natuurlijke werkelijkheid op na. Ten onrechte, zegt wijsgerig antropoloog Jos de Mul, want het verschil tussen lichaam en geest is lang niet zo groot als men misschien wel denkt. In het werk van bioloog Denis Noble wordt een beeld van het leven geschetst dat ver af ligt van de reductionistische mainstream, vertegenwoordigd door neo-Darwinisten als Richard Dawkins: “Het leven is een samenspel.” Een ode aan het ritme van de natuur, met Jos de Mul.

Jos de Mul. Genetisch zuiver? Het mensbeeld in het tijdvak van CRISPR-CAS9. ISVW Zomerschool Filosofie van nu. Leusden, 24 augustus 2021.

Jos de Mul. Biopolitical Anthropology in the Age of Converging Technologies. Invited lecture at the workshop  The Public Use of Reason – Philosophical Anthropology in the 21^st Centure. Organized by the Helmuth Plessner Society on occasion of the Conferral of the Helmuth Plessner Award upon Onora O’Neill.  Wiesbaden/Zoom Conference, 24 & 25 March 2021, 10-18. Lecture De Mul at 10 AM.  Link:  https://dshs-koeln.webex.com/dshs-koeln/j.php?MTID=mceda3b56f7d46e6c0f08426f179b0374

In my contribution, I will focus on the reciprocal constitution of Plessner’s philosophical anthropology and political philosophy. I will analyze Plessner’s critique of reductionist and determinist Neo-Darwinism and its political implications as elaborated in Die Stufen des Organischen und der Mensch (1928), Macht und Menschliche Natur (1931) and his recently published lectures on Philosophische Anthropologie, which he held in Göttingen in 1961. Against this background, I will discuss the challenges and task of philosophical anthropology in our present age, characterized by converging technologies. This term refers to the increasingly integrated biotechnologies (such as genetic modification), digital neuro-technologies (such as brain implants), artificial intelligences (such as predictive algorithms) and nanotechnologies (manipulation of matter on an atomic, molecular, and supramolecular scale, which plays an enabling a role in the other three).

The thesis I will defend is that whereas in 1919 Neo-Darwinism was primarily a theoretical challenge, which necessitated a rethinking of – to quote the title of Scheler’s most famous contribution to philosophical anthropology – »the human place in the cosmos« (Scheler, 1928), in the course of the 21st century, it became a practical one. Supported by multinationals like the ›Big Five‹ tech companies (Google, Amazon, Facebook, Apple, and Microsoft), the ›Big Six‹ seed, biotech and agrochemical corporations (Dow Chemical, DuPont Pioneer, ChemChina, Syngenta, Bayer and Monsanto), as well by authoritarian states such as the People’s Republic of China (we should not only think of the social credit system, but also of the present biopolitical state terror against the Uyghur population in the Xinjiang Province), Neo-Darwinism has become a biopolitical project, more or less intentionally aiming at a transformation of human life in the direction of trans- and posthuman lifeforms. The question is no longer what is the human’s place in the cosmos, but rather whether there still is a place for human life in the cosmos, and what we should do vis-à-vis Neo-Darwinian biopolitics. The decisive question in the present age is, in other words, how to choose our right enemy.

I will argue that today, Plessner’s philosophical and political anthropology, and especially the key concept of Unergründlichkeit, will not only help us to understand and criticize the contemporary theoretical challenge of Neo-Darwinism, but may also inspire us if we want to tackle the practical threats of Neo-Darwinism politically.

Jos de Mul. De wittebroodsweken van de sociale media. Bijlage 10 jaar Arabische Lente. Trouw, 19 maart 2021, 4-5.

De Arabische Lente wordt vanwege de rol die de sociale media erin speelden ook wel de Facebook-revolutie genoemd. Het is echter maar de vraag of die rol zo groot én het effect zo positief was. Wat leren de films op het Arab Filmfestival ons daarover?

De Arabische Lente, die van december 2010 tot de zomer 2012 in het Midden-Oosten en Noord-Afrika woedde en in onder meer Iran (2011), China (2011) en Oekraïne (2013) opstanden tegen autoritaire regimes inspireerde, geldt als een belangrijke historische gebeurtenis. Niet alleen vanwege het domino-effect en de val van autoritaire regimes in Tunesië, Egypte, Jemen en Libië, maar ook omdat sociale media er een belangrijke rol in gespeeld zouden hebben.
Omdat de massamedia in veel Arabische landen onder controle staan van autoritaire regimes, was de potentiële politieke impact van Twitter en Facebook er wellicht nog groter dan in landen met een vrije en kritische pers. In 2009 werd de Arabische versie van Facebook geïntroduceerd, waardoor een potentieel publiek van 250 miljoen mensen werd ontsloten en er een online publieke ruimte ontstond waarin ook vrouwen en minderheden een stem kregen. Omdat vanaf 2010 in het gebruiksvriendelijk Twitter ook foto’s en videoclips konden worden bekeken, bereikte de revolutionaire boodschap ook digibeten en laag-geletterden.