Van hun sokkel gevallen. De vaders zijn hun gezag kwijt. Interview met Marcel ten Hooven. De Groene Amsterdammer, Jaargang 136, no. 51/52, 20 december 2012, 12-15.

Er wordt niet meer opgekeken tegen Vadertje Tijd, Vadertje Staat, God de Vader en de pater familias. Dat is de winst van de emancipatie. Maar zonder dat vertrouwde gezag heeft zich ook een gevoel van verweesdheid van Nederland meester gemaakt, zeker nu het dictaat van de economie zozeer het sociale leven bepaalt.

Vadertje Tijd is van een wijze, bedachtzame man met gezag veranderd in een zenuwachtig opdondertje met ADHD. Ook bij het blad Radar+ is hollen het parool. Op de cover van het herfstnummer staat een lachende modelvrouw, met boven haar de kop: Nieuwe trend. Een tweede baan! Dat is óók een manier om de verminderde weerbaarheid van mensen tegen de krachten van de economie als een vrolijke vrije keuze te verpakken. De ironie is dat elders op de cover verhalen staan aangekondigd over de mogelijke gevolgen van een opgejaagd, gestresst bestaan, overigens zonder dat de redactie zelf dat verband legt. De kopjes melden de onderwerpen: Scheiden zonder schade voor de kids en Seks, doen jullie ‘t nog?

De terreur van de 'like'-knop. Interview met Mark Traa. HP / De Tijd 7. November 2012, 66-70.

De terreur van de ‘like’-knop. Zit u ook de hele dag van alles te liken op Facebook? Vindt u het ook fijn om geretweet te worden? Stuurt u ook smsjes naar tv-talenten We zijn in een heuse jurysamenleving terechtgekomen. Voortdurend nemen we elkaar de maat. Maar is de wereld wel onder te verdelen in ‘leuk’ en ‘niet leuk’?

Mark Traa laat zijn licht erover schijnen en interviewt en passant hoogleraar mediastudies José van Dijck (Universiteit van Amsterdam) en hoogleraar wijsgerige antropologie Jos de Mul (Erasmus Universiteit Rotterdam).

Jos de Mul, Sociale media, China’s nieuwe front. Trouw, 24 november 2012, Letter en Geest, 16-19.

ESSAY Oppositie was makkelijker te onderdrukken toen er nog geen internet of mobieltjes waren. Maar in China zijn critici van de overheid niet de enigen die de nieuwe media gebruiken. Ook de staat komt op ideeën.

De nachtelijke autorit van Zhengzhou Airport naar Kaifeng voert langs een eindeloze serie bouwprojecten. Zover het oog reikt tekenen de fel verlichte torenflats in aanbouw zich af tegen de donkere hemel. Hier wordt dag en nacht gewerkt. Zhengzhou, de aan de Gele Rivier gelegen hoofdstad van de provincie Henan, is niet alleen de bakermat van de Chinese cultuur, maar tevens één van China's dertien nieuwe megalopoleis. Naar verwachting zal het inwonertal de komende acht jaar van drie naar twaalf miljoen groeien.

Gastheer Li Yong informeert tijdens de rit of ik moe ben. Door een defect aan de pilotenstoel van de aftandse Boeing 767 heeft de reis van New York via Amsterdam naar Zhengzhou 82 uur geduurd en heb ik de eerste dag van de conferentie aan de universiteit van Henan over literatuur en nieuwe media, mijn eigen openingslezing incluis, gemist. Ik heb betere dagen gekend. Maar moe zijn is niet echt een optie in het bedrijvige China.

Sinds Deng 'Shopping' in de jaren tachtig de economische liberalisering inzette, schieten industriële centra, nieuwe stadswijken en luxueuze winkelcentra als paddestoelen uit de grond en shopt een snel groeiende middenklasse een postmoderne lifestyle bij elkaar.

Ook op cultureel gebied lijkt er sprake van wat de Chinese leiders aan de vooravond van het 18de nationale congres van de Communistische Partij trots aanduidden als 'de Grote Chinese Renaissance'. De Chinese kunstwereld getuigt inderdaad van een indrukwekkende vitaliteit. Waar de avantgardes van de jaren tachtig en negentig, zoals Political Pop en Cynisch Realisme, zich vooral richtten op Westerse verzamelaars en musea, is inmiddels een bloeiende, nationale kunstmarkt ontstaan. Toen ik begin september op uitnodiging van schilder Lu Yushung de opening van de overzichtstentoonstelling van zijn werk in het Nationaal Kunstmuseum van China (NAMOC) in Peking bezocht, bleek dat een enorm mediaspektakel te zijn, waar celebrities, nouveaux riches en cameraploegen over elkaar heen buitelden. Na de opening werden de gasten naar het monumentale Beijing Hotel gevoerd, waar een flitsende modeshow aan ons voorbij trok. De extravagante, op de schilderijen van Lu geïnspireerde kleding die op de catwalk aan ons voorbijtrok, was ontworpen door de zuster van de schilder. Welkom in de wereld van 'het communisme met Chinese karaktertrekken'.

Geef pedofielen legaal toegang tot levensechte, maar virtuele kinderporno: die oproep deden de seksuologen Erik van Beek en Rik van Lunsen maandag in deze krant. De maatregel zou mensen die worstelen met pedofiele gevoelens een onschadelijke uitlaatklep geven en - daar lijkt het de seksuologen vooral om te doen - misbruik van kinderen kunnen terugdringen.

Of het laatste klopt, daarover kan een filosoof natuurlijk niet veel zeggen. "Maar nog even los van de vraag of je hiermee het misbruik terugdringt, vind ik het een moedig voorstel", zegt wijsgerig antropoloog Jos de Mul (1956) van de Erasmus Universiteit Rotterdam. "Ze doorbreken hiermee namelijk een enorm taboe: pedofilie."

约斯·德·穆尔  著《阐释学视界——全球化世界的文化间性阐释学》麦永雄 方頠玮  译 《外国美学》第20辑 [Jos de Mul, Hermeneutic perspective: Intercultural hermeneutics in a globalized world. International Aesthetics, no. 20 (2012), 312-336]

阐释学视
界——全球化世界的文化间性阐释学[1]

约斯·德·穆尔  著 麦永雄 方頠玮   译

摘要：本文从 “经验视界”的常用隐喻出发，探讨文化间性阐释学（intercultural hermeneutics）的三种不同类型，它分别把阐释学的诠释构想成视界拓展，视界融合和视界播撒。可以认为，阐释学史上这些赓续的阶段分别源于——但并非是严格地限于——全球化的前现代、现代和后现代阶段。以中西语言和哲学相遇合的一些令人瞩目的契机为例，对文化间性阐释学这三种类型的优长和不足展开讨论。要论辩的是，尽管从理论的视野来看，这三种阐释学类型是互相排斥的，但是作为当代阐释的存在方式，我们有赖于这三种不同的阐释学实践，并且无法避免地与它们共生。

关键词：文化间性阐释学；全球化；阐释学视界；汉语；前现代主义；现代主义；后现代主义；狄尔泰；海德格尔；伽达默尔；德里达；柏拉图；孔子；徐冰

Jos de Mul, Information hunters in the newest stone age. Guest lecture at the School of Journalism and Communication, Henan Universtiy, Kaifeng, October 22, 2012.
 

Jos de Mul, Ma, mateloosheid, metafoor, methode, monomanie. In R. de Brabander, P. Molendijk, T. Rahimy, S. van Tuinen (red.). Voorstellen tot werkelijkheid. Het denken en doen van Henk Oosterling. Rotterdam: Trichis, 2012.

Als in een spiritualitijd van hier en nu de schijn heilig wordt verklaard, dan in ieder geval inzoverre afstand wordt genomen van een schijnheiligheid die het Andere slechts tolereert, omdat dit niets bedreigt. En als dit leven in de heiligheid van de schijn een affirmatie is van de kunst-matige kwaliteit van een bestaan aan de grenzen van de waarheid, dus daar waar de waarde van de waarheden wordt beproefd, dan opent die niet-plaats zich als een afgrond die het nu en later, het hier en dat wat zich aan gene zijde ervan uitstrekt met elkaar verbindt. Het is in deze nimmer af te sluiten ruimte, dat de val van de metafysica plaats vindt en de tuimeling, die leven heet, een weg moet vinden.
(Oosterling, Door schijn bewogen, 650)

Collaboratie of zelfdestructie is geen keuze. Ze komen samen in wat ik een hypokritiek noem: een kritiek die zichzelf ondermijnt in het besef dat ze even noodzakelijk als onmogelijk is. (Oosterling, Radicale middelmatigheid, 13)

Beroerde inleiding

Kan dat, schrijven over - het denken, het leven van- Henk Oosterling? Is het mogelijk een dialoog aan te gaan met Henks kunst-matige teksten? Is het gepast in een feestbundel de middelmatigheid ervan te bevragen? Kan men Henk überhaupt kritiseren? Hoewel dat bij een gesprek met Henk altijd een reële mogelijkheid blijft, doel ik hier niet in de eerste plaats op het fysieke gevaar dat iemand loopt wanneer hij Henk tegenspreekt (zeker voor differentiedenker laat Henk de ander - met de kleine letter a – in een gesprek opvallend weinig ruimte), maar veeleer op de ‘afgrondelijke’ methodologische problemen waarvoor een dergelijke onderneming de criticus stelt.

Jos de Mul, Op weg naar het beloofde land! Pim Fortuyn en het politieke messianisme. 10de Rotterdamlezing. Rotterdam, 2 mei 2012.

Mevrouw de loco-burgemeester, meneer de rector, geachte aanwezigen,

Op zondag 6 mei a.s. herdenken wij dat Pim Fortuyn tien jaar geleden op brute wijze door milieuactivist Volkert van der Graaf werd vermoord, een voor Nederlandse begrippen ongehoorde daad van politiek geweld. Vriend en vijand zijn het er over eens dat de ‘Fortuyn-revolte’ de Nederlandse politiek diepgaand, en wellicht blijvend, heeft beïnvloed. Over de vraag wat die invloed precies is geweest en hoe we die dienen te waarderen, lopen de meningen echter sterk uiteen. Is het ‘gedachtegoed van Pim’ vooral gelegen in de inhoudelijke thema’s die hij agendeerde: immigratie en integratie, Nederlandse identiteit, islamisering, de kloof tussen politiek en burgers, en tussen media en burgers? Die stelling is bijvoorbeeld vijf jaar geleden verdedigd door Wim Couwenberg in zijn terugblik op de Fortuyn-revolte, waarbij hij aantekende dat dit politiek programma, ondanks de demonisering die Fortuyn ten deel viel, na diens dood van links tot rechts is overgenomen. In zijn onlangs gepubliceerde boek 10 jaar zonder Pim plaatst Joost Eerdmans vraagtekens bij die stelling. Volgens hem zijn Fortuyns islamkritiek en kritiek op het gebrek aan openheid in de politiek – zie het schimmenspel rond de benoeming van de nieuwe vicepresident van de Raad van State – nog steeds taboe en heeft de gevestigde politiek zich ook weinig aangetrokken van Fortuyns kritiek op de schaalvergroting in onderwijs en gezondheidszorg. Daarbij komt, naar mijn mening, dat Fortuyn weliswaar een scherp criticus was van de ‘Puinhopen van Paars’, maar in zijn boeken Aan het Volk van Nederland (1992) en De overheid als ondernemer (1993), uiteindelijk uit hetzelfde neoliberale vaatje tapte als Paars.

Jos de Mul, Understanding nature. Dilthey, Plessner and biohermeneutics. In:G. D’Anna, H. Johach, E. S. Nelson, Dilthey, Anthropologie, und Geschichte. Würzburg: Königshausen & Neumann, 2013, 459-478. 

Wilhelm Dilthey, der Begründer der Philosophie der Geisteswissenschaften, starb am 1. Oktober 1911 in Seis am Schlern (Südtirol). Zum Gedenken an seinen 100. Todestag trafen sich Hauptvertreter der internationalen Dilthey-Forschung zu einem Symposion „Anthropologie und Geschichte“ in Meran vom 26. September bis zum 1. Oktober 2011. Mit der Titelgebung verband sich die Idee zu überprüfen, wie weit Diltheys Denken für heutige anthropologische Fragestellungen und die aus der gesellschaftlichen Globalisierung resultierenden Probleme von Diversität und Universalität fruchtbar zu machen ist. 
Die Herausgeber Giuseppe D´Anna ist Professor für Philosophie an der Università degli Studi di Foggia/Italien. Helmut Johach, Dr. phil., ist Mitherausgeber von Diltheys Gesammelten Schriften, Bd. XVIII und XIX. Eric S. Nelson ist Associate Professor am Departement of Philosophy der University of Massachusetts in Lowell/USA.

In Dilthey’s Lebensphilosopie, anthropology and history are closely connected. As Dilthey himself states in an often quoted remark: »Was der Mensch sei, sagt nur die Geschichte«.^[1] However, for Dilthey history exclusively means cultural history. In order to develop a proper understanding of the historical condition of man, we should take natural history into account as well. After all, as a psycho-physical unity, Homo sapiens sapiens is the historical product of a complex interplay between both natural and cultural developments. Moreover, in the age of the life sciences, natural and cultural history seem to breach into one each other with an ever increasing tendency. Biotechnologies such as genetic modification, pathway engineering and genome transplantation transform organisms into cultural artifacts; and in the attempts to create artificial life (arguably the holy grail of synthetic biology), cultural artifacts increasingly display qualities that used to be restricted to organic life.

In the following, I will argue that Dilthey’s hermeneutics, especially his analysis of the triad Erlebnis, Ausdruck, and Verstehen, still offers a fruitful starting point for the development of a biohermeneutics that not only deals with human understanding and interpretation of human beings, (inter)actions and artefacts, but which also includes the understanding and interpretation of and by non-human agents. However, the fact that Dilthey, in his later hermeneutical writings often makes a rather dogmatic distinction between nature and culture, at first sight seems to be a serious obstacle for the development of a Dilthey-inspired biohermeneutics. For example, Dilthey explicitly denies the possibility of a human understanding of plant life: »Bedeutung oder Wert kann etwas nicht haben, von dem es kein Verstehen gibt. Ein Baum kann niemals Bedeutung haben« (GS VII, 259). The possibility of understanding or interpretation by non-human agents is not even considered by Dilthey. Despite that, I will argue that Dilthey’s later hermeneutic writings do contain some clues for the development of a biohermeneutics. I will further develop these clues with the help of the biophilosophy of Plessner and with reference to some recent developments in systems biology and neuropsychology.^[2]

Jos de Mul. Eliminatie Fortuyn onvermijdelijk? NRC Handelsblad. Opinie. 3 mei, 2012, p. 16.

Was de uitschakeling van de messiasfiguur Pim Fortuyn niet onvermijdelijk? Wie het verbod op discriminatie wil afschaffen, ruilt de politiek in voor de burgeroorlog, stelt Jos de Mul.

Op 6 mei 2012 zal het tien jaar geleden zijn dat Pim Fortuyn op brute wijze werd vermoord door milieuactivist Volkert van der Graaf. Vriend en vijand zijn het er over eens dat de 'Fortuyn-revolte' de Nederlandse politiek diepgaand heeft beïnvloed. Over de vraag wat die invloed precies is geweest en hoe we die dienen te waarderen, lopen de meningen echter sterk uiteen. Is het 'gedachtegoed van Pim' vooral gelegen in de inhoudelijke thema's die hij agendeerde (immigratie en integratie, islamisering, Nederlandse identiteit, criminaliteit, de kloof tussen politiek en burgers) of komt het veeleer tot uitdrukking in de populistische stijl waarmee Fortuyn politiek bedreef, en die de Nederlandse politiek sindsdien domineert?

Zo mogelijk nog minder overeenstemming over de vraag hoe we de spectaculaire politieke opkomst van Fortuyn moeten verklaren en waarderen. Gaf hij een stem gaf aan het ongenoegen dat door de politieke elite van het land decennialang was genegeerd? Was hij een 'nationale Pietje Bell' die straffeloos allerlei kattenkwaad mag uithalen omdat hij in de grond genomen een gouden hartje heeft? Of was het succes van de 'politieke dandy' Fortuyn een symptoom van de individualistische en hedonistische massacultuur die zich in de traditionele en nieuwe media breed maakt?

Een mogelijk antwoord op deze vragen is te vinden in Fortuyns messianistische beschouwingen in zijn boek De verweesde samenleving (1995). In dit - volgens de ondertitel - 'religieus-sociologische traktaat' bespreekt Fortuyn 'de destructie van de Wet van de vader'. Met die psychoanalytische formule doelt hij niet alleen op de secularisatie, die in de westerse cultuur, Nederland voorop, heeft geleid tot een ondermijning van religie en religieuze autoriteiten, maar ook op de ondermijning van politieke autoriteit, die volgens hem vooral sinds de door studentenprotest, feminisme en seksuele bevrijding gekenmerkte antiautoritaire jaren zestig zijn beslag heeft gekregen. Het is "de erfzonde van de babyboomers, mijn generatie dus". Volgens Fortuyn zijn de problemen waarmee de huidige samenleving kampt het gevolg van deze destructie van de Wet. We horen hier een echo van wat in de negentiende eeuw al werd voorspeld door Dostojevski en Nietzsche: als God dood is, is alles geoorloofd en komt de cultuur in de greep van het nihilisme. De samenleving, zo concludeert Fortuyn, "is er een geworden van wezen, zonder leiding, zonder geborgenheid, zonder doel".