Lectures (500)
Jos de Mul. 2017-08-28 Biology beyond genes. Psychiatry in the age of postgenomics. Invited lecture in the series Herman van Praag Lectures 2017. Utrecht: Universitair Medisch Centrum Utrecht. Maandag 28 augustus 2018.
Short bi(bli)ography Jos de Mul
Jos de Mul (This email address is being protected from spambots. You need JavaScript enabled to view it. / www.demul.nl/en) is full professor Philosophical Anthropology at the Faculty of Philosophy, Erasmus University Rotterdam. He has also taught at universities in the US, China, and Japan. His research is on the interface of philosophical anthropology, philosophy of biology, philosophy of technology, aesthetics, and history of 19th and 20th century German philosophy.
His book monographs include: Romantic Desire in (Post)Modern Art and Philosophy (State University of New York Press, 1999), The Tragedy of Finitude. Dilthey's Hermeneutics of Life (Yale UP, 2004, 2010), Cyberspace Odyssey. Towards a Virtual Ontology and Anthropology (Cambridge Scholars Publishing, 2010), and Destiny Domesticated. The Rebirth of Tragedy out of the Spirit of Technology (State University of New York Press, 2014). Among his edited books are Plessner's Philosophical Anthropology. Perspectives and Prospects (Amsterdam: Amsterdam University Press, 2014) and Playful identities. The Ludification of Digital Media Cultures (Amsterdam: Amsterdam University Press, 2015).
The focus of his last NWO-project (2012-2016), in which he collaborated, among others, with molecular biologist Frank Grosveld (Erasmus MC) and physiologist Denis Noble (Oxford University), was on the impact of the postgenomic turn in biology for human self-understanding. In 2015 he wrote a lengthy introduction and commentary for the Dutch translation of Denis Noble’s book The Music of Life. Biology Beyond Genes (Oxford UP, 2006 / Amsterdam UP, 2015).
Herman van Praag Lectures 2017.
23 January 2017 - Nikolaos Koutsouleris
Ludwig-Maximilians-University of Munich – Germany
20 February 2017 - Terry Jernigan
Center for Human Developments, San Diego – US
13 March 2017- Akira Sawa
Johns Hopkins Schizophrenia Center, Baltimore – US
27 March 2017 – Machteld Huber
Institute for Positive Health – The Netherlands
10 April 2017 - Merete Nordentoft
University Copenhagen – Denmark
8 May 2017 - Kerstin Konrad
RWTH Aachen University – Germany
26 June 2017 - Jonathan Flint
UCLA, Los Angeles – US
28 August 2017 - Jos de Mul
Erasmus University, Rotterdam - The Netherlands
25 September 2017 - Viktor Mayer-Schönberger
University of Oxford – UK
23 October 2017 - David Glahn
Yale School of Medicine, New Haven – US
27 November 2017 - Dorothy Bishop
University of Oxford – UK
Jos de Mul. Homo ludens 2.0. Lezing ter gelegenheid van de opening van de tentoonstelling Ik speel dus ik ben. Kinetische kunst. Rijksmuseum Twente. 9 julie 2017.
9 juli t/m 22 oktober 2017 - Ik speel, dus ik ben. Kinetische installaties van Eibert Draisma, Zoro Feigl, Martens & Visser, David Scheidler, Bert Schoeren, Peter Zegveld en Christiaan Zwanikken.
Spookje
Aan de muur hangt een slap, wit doekje. Maar met één druk op een rode knop begint het doekje te dansen op een opstekende wind. Voor onze ogen verandert het doekje in een spookje. Heel even worden we bevangen door een magische manier van denken, een vermogen dat we op onze weg naar de volwassenheid zijn kwijtgeraakt. Het mag een kinderlijk vermogen zijn, maar het herbergt een grote, creatieve kracht die niet wordt beperkt door de grenzen van de ratio.
Kunstenaar Peter Zegveld, de maker van Spookje, speelt een spel met ons vermogen tot verbeelden. Maar niet alleen het kunstwerk zelf is een spel, het proces van maken is dat evenzeer. Zijn werken ontstaan door te experimenteren, ontleden, mislukken en weer doorgaan. Deze mentaliteit, waarbij een speelse experimenteerdrift de bron is van het kunstwerk, vormt het uitgangspunt van de tentoonstelling Ik speel, dus ik ben. Alle zeven deelnemende kunstenaars werken op een speelse en onderzoekende manier. Vrijheid is daarbij een voorwaarde. Niet een van te voren bepaald idee is leidend, maar de mogelijkheden die zich in het proces voordoen. Het draait niet om het zoeken, maar om het vinden: het vinden van nieuwe beelden en nieuwe ervaringen. Maar ook het vinden van onverwachte schoonheid in het alledaagse.
Homo ludens
Het spel als bron van ontwikkeling werd eind 18de eeuw al onderkend door de Duitse dichter en filosoof Friedrich Schiller. Hij schreef: ‘de mens is alleen helemaal mens wanneer hij speelt.’ Voor Schiller was het aangewezen speelterrein de esthetische wereld, de wereld van de kunst. Via rituelen, taboes en symboliseringen creëert de mens een symbolisch universum dat verlichting biedt, aldus Schiller. Het spel van de kunst – het uitdrukking geven aan de verbeelding – maakt de mens tot mens.
Ook voor de Nederlandse historicus Johan Huizinga is de mens een homo ludens, ofwel een spelende mens. Hij zag het spel nog explicieter als bron voor ontwikkeling. Alles wat wij cultuur noemen komt volgens Huizinga voort uit spel. Maar het spel moet dan wel een vrije handeling zijn, waar geen direct nut of materieel belang aan verbonden is, zo lezen we in zijn beroemde boek Homo Ludens. Huizinga schreef dit werk in 1938, vlak voor het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog. Het kan worden beschouwd als een pleidooi voor de vrijheid, want alleen in vrijheid kan het spel zich ontplooien en cultuur zich ontwikkelen.
Deelnemende kunstenaars
De deelnemende kunstenaars delen niet alleen een mentaliteit. Ze hebben ook gemeen dat hun experimenteerdrift resulteert in bewegende en vaak ook interactieve installaties en beelden. In de tentoonstelling zijn werken te zien van Eibert Draisma, Zoro Feigl, Martens & Visser, David Scheidler, Bert Schoeren, Peter Zegveld en Christiaan Zwanikken.
Jos de Mul. Visies op digitaal vertellen. Slotbeschouwing op het symposium Visies op digitaal vertellen. Nederlands letterenfonds/Dutch Foudation for Literature & Stichting Lezen. Amsterdam, 22 maart 2017.
Jos de Mul. Turingeluurs. Kunstmatige intelligenties in de films Her, Ex machina en Uncanny. Lezing tijdens de Nacht van de Filosofie Amsterdam. Pakhuis De Zwijger, Studio: 19:30-20:15.
Wat zeggen films als Her en Ex Machina over onze relatie met computers? Wat is het verschil tussen mens en robot en hoe verhouden we ‘ons’ tot ‘hen’? Jos de Mul bespreekt vragen die de beroemde Turingtest – welke van twee tegenspelers is een computer? – oproept. Hij gebruikt daarbij een aantal opvallende voorbeelden uit hedendaagse films.
Jos de Mul is hoogleraar Wijsgerige Antropologie aan de Erasmus Universiteit. In zijn boek Kunstmatig van nature bespreekt hij de betekenis van recente ontwikkelingen in de robotica, neurowetenschappen en biotechnologie voor ons zelfbegrip en dagelijks leven.
Jos de Mul. Turingeluurs. Kunstmatige intelligenties in de films Her, Ex machina en Uncanny. Lezing tijdens de Nacht van de Filosofie in Den Haag. Electriciteitsfabriek, 14 april 2016, 22:00-23:15.
Aan de hand van drie films [Her, Ex Machina en Uncanny] zal Jos de Mul ingaan op de vraag of de grensvervaging tussen mensen en intelligente robots werkelijk aanstaande is.
Jos de Mul. Ontzaglijke kunst. Over het natuurlijke en technologisch sublieme. Studium Generale Art, Nature & Technology. AKV|St.Joost in Den Bosch, 30 september 2016.
English summary.
Every once in a while we experience something extraordinary. Such ‘awesome’ experiences might happen in our research, when we unexpectedly discover something really amazing, or when we come across a magnificent landscape, hear a piece of music that really moves us, or when we fall deeply in love. Traditionally these kinds of extraordinary experiences are called “sublime”. In the following I will present some reflections on one particular kind of sublimity: the technological sublime.
I will develop my argument in three parts. First I will point out the meaning and history of the concept of the sublime. Next, I will argue that in de twentieth century, the sublime has transformed from a natural to a technological category. In the third and last part I will defend the thesis that in the age of biotechnologies the technological sublime becomes a natural category again, which leaves us with some uncanny questions.
Jos de Mul. Diner pensant over de toekomst van Europa. De Haag: Ministerie van Buitenlandse zaken, 18 januari 2017.
In de huidige verkiezingstijd wordt het debat over Europa gekenmerkt door slimme one-liners, identiteitspolitiek en veel maatschappelijk onbehagen. Het is een tijd die vraagt om een goed gesprek, een inhoudelijke dialoog, waarin nieuwe verbindingen en productieve confrontaties kunnen optreden tussen scherpe denkers.
Dat zijn de ingrediënten voor het Diner Pensant, een discussieavond waar invloedrijke vertegenwoordigers uit verschillende sectoren met elkaar in gesprek gaan over de positie van Nederland in de Europese Unie (EU). Tijdens het besloten diner denken 30 genodigden samen na over de belangrijkste actuele vragen over de toekomst van de EU. Het thema van de bijeenkomst op 18 januari 2017 is ´het verhaal van Europa´.
In aanloop naar de Tweede Kamerverkiezingen in maart 2017 dient de mogelijkheid van een heroriëntatie op de EU zich aan. Welke Europese toekomst ziet Nederland voor zich? Welke rol wil Nederland hierin spelen? En welk verhaal of welke verhalen zijn nodig om draagvlak te creëren voor de Nederlandse Europapolitiek, hoe meervoudig ook ingevuld? Met deze vragen gaan we aan de slag. Alle genodigden zijn net als u op hun eigen bijzondere wijze beïnvloeders van het maatschappelijke klimaat. Wij zijn trots op het exclusieve gezelschap van gasten dat met deze avond bijdraagt aan het debat over Nederland in Europa.
Politicoloog Paul Frissen leidt de avond en introduceert het thema. Wij zijn zeer verheugd u drie sprekers te mogen aankondigen die elk een intellectuele gang verzorgen: René Cuperus (columnist en wetenschappelijk medewerker bij de Wiardi Beckman Stichting), Caroline de Gruyter (Europa correspondent voor het NRC Handelsblad) en Pieter de Gooijer (Permanent Vertegenwoordiger bij de EU). Deze bijzondere sprekers nemen u mee in de fundamentele vragen over de positie van Nederland in de EU. Aansluitend aan de plenaire discussie wordt het gesprek aan drie tafels verrijkt door uw bijdrage en die van de andere genodigden aan uw tafel. Een ervaren moderator leidt het gesprek. De uitkomsten van de avond worden door het ministerie meegenomen in de nadere bepaling van een Nederlandse Europapolitiek.
Jos de Mul. Paniek in de Polder. Kunst en politiek in tijden van populisme. Assen: SMAHK - Stedelijk Museum Assen, 26 april 2017, 16:30 uur.
Er waart een spook door Europa en omstreken – het spook van het populisme. Het multiculturalisme is failliet verklaard, de rechtsstaat en parlementaire democratie staan onder druk, de wereld van de kunst wordt ontmanteld, en de Europese Unie kraakt in haar voegen. Donald Trump heeft de VS in de populistische vaart der volkeren opgestuwd en Marine Le Pen, Viktor Orbán, Bart De Wever en onze eigen Geert Wilders ruiken de macht. Er heerst paniek in de Polder.
Wat te doen met populistische leiders als Wilders, Trump, Orbán en Erdoğan, die de democratie slechts lijken te gebruiken als een middel om een minder democratische of zelfs totalitaire staat te vestigen? In zulke gevallen kan de tragische situatie zich voordoen dat – een deel van - de bevolking of de internationale gemeenschap een pluralistische democratie alleen kan veiligstellen met ondemocratische machtsmiddelen. Dergelijke dilemma’s vormen een reden te meer om het populisme niet als een ‘heilzame ziekte’ te laten uitwoeden en andere partijen te laten infecteren.
Welke rol is hierbij weggelegd voor de kunsten? Is het ‘culturele ondernemerschap’ de enige optie voor de kunstenaar in tijden van populisme? Of is het veeleer de hoogste tijd voor een krachtige herpolitisering van de kunst? En garde, artistieke avant-garde!
Onlangs verscheen van Jos de Mul een uitgebreide en geactualiseerde editie van zijn boek Paniek in de Polder. Polytiek in tijden van populisme. Rotterdam: Lemniscaat, 2017.
Jos de Mul. “Leben erfaßt hier Leben”. Dilthey as a philosopher of (the) life (sciences). Invited lecture in the series Die Frage nach dem Menschen und seinem Selbstverständnis in den Wissenschaften. Graduate School for the Humanities. Universität Köln. June 27, 2017.
Jos de Mul. Database Identity. Invited lecture at the Herrenhausen conference Society through the Lens of the Digital. Hannover, May 31-June 2, 2017.
New information and communication technologies are changing the very nature of human identity. In my talk, I will argue that they facilitate a change from narrative to a database identity. Narrative identity is what has traditionally defined people. A narrative identity can be complex, multilayered and dynamic, but it is strung out over a spatio-temporal continuum and has a certain logic and coherence through time. It forms a tissue of stories that makes a person, defining who she is. This narrative identity is being giving way, increasingly, to a database identity. With a database identity a person’s experience, qualities and characteristics all become entries in a database. These can be called up, assembled and re-assembled in never-ending set of combinations. Database identity is a post-modernization of identity. It is a playful pastiche of qualities and characteristics, decoupled from their context of origin and from their role in a person’s history.
Jos de Mul. Deelname discussieavond Voorbij autonomie. Amsterdam: KNAW/Academie van de kunsten, 4 februari 2017.
Welke invloed heeft de huidige samenleving op de autonomie in de kunst. Behoort autonomie definitief tot het verleden, of blijft zij van belang? En, zo ja, hoe ziet autonomie er tegenwoordig uit en waaraan ontleent zij haar relevantie?
Samen met Sander van Maas, onderzoeker muziekwetenschappen aan de Universiteit van Amsterdam, onderzoekt Micha Hamel deze vragen om inzicht te krijgen in praktijken en concepten van autonomie in de context van de huidige, op heteronome waarden‐ en betekenisproductie gerichte samenleving. Zij willen weten welke status het begrip 'autonomie' in de kunst (nog) heeft, en of het van waarde kan blijven voor het denken over, en het uitleggen van kunst, alsmede voor beleidsontwikkeling in de cultuursector.
Het onderzoek beoogt het debat over de positie van de kunsten in de samenleving te verrijken met nieuwe concepten en modellen die het mogelijk maken om recht te blijven doen aan de complexiteit van de kunst als post-autonoom proces van betekenis- en waardeproductie.
Jos de Mul. Affectieve en sociale robotica in Japan. Zwin College. Oostburg, 4 februari 2017.
Jos de Mul studied philosophy, art history and social sciences at the universities of Amsterdam, Utrecht and Nijmegen (The Netherlands). At present he is full professor Philosophy of Man and Culture at the Faculty of Philosophy, Erasmus University Rotterdam. He has also taught at the University of Michigan (Ann Arbor, 2007-2008), Fudan University (Shanghai, 2008), and Ritsumeikan University (Kyoto, 2016). In 2012 he became a visiting fellow at the Institute for Advanced Study in Princeton, USA. From 2005 to 2011 he was Vice-President of the Helmuth Plessner Gesellschaft, and from 2007 to 2010 President of the International Association for Aesthetics.